Δια χειρός Μπαμπινιώτη ...η επίλυση του γλωσσικού «προβλήματος» που διχάζει Σαλονικιούς κι Αθηναίους ...άνευ λόγου και ουσίας...
Γράφει ο καθηγητής:
Συχνή είναι η ερώτηση που θέτουν θαμώνες τής Ιστοσελίδας μου (ας σημειώσω επ’ ευκαιρία ότι δεν έχω δημοσιεύσει ειδικό άρθρο για το θέμα), ποια είναι η «σωστή» χρήση με τέτοια ρήματα, η αιτιατική που χρησιμοποιούμε στα βόρεια ελληνικά ιδιώματα (με δίνει χρήματα, με λέει ένα μυστικό) ή η γενική που χρησιμοποιείται στα νότια ιδιώματα και έχει γενικευθεί στην κοινή Νέα Ελληνική (μου δίνει χρήματα, μου λέει ένα μυστικό). Η απλή, γνήσια επιστημονική - γλωσσολογική απάντηση είναι ότι σε τέτοιες περιπτώσεις δεν μιλάμε για σωστό / λάθος ούτε για καλύτερο / χειρότερο, διότι και οι δύο συντακτικές δομές (με αιτιατική και με γενική) είναι σωστές με διαφορετική κατανομή χρήσεως στη μία και ενιαία ελληνική γλώσσα (την αιτιατική στα βόρεια και τη γενική στα νότια ιδιώματα).
Εξετάζοντας το θέμα στην ιστορική του διάσταση, διαπιστώνουμε ότι η αρχαία δοτική πτώση (δίδωμι τῷ πατρί, δός ἡμῖν σήμερον – λέγω τῷ φίλῳ, λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς) ήδη από τα χρόνια τής Αλεξανδρινής Κοινής άρχισε να αντικαθίσταται στη χρήση (στον προφορικό λόγο και σε πιο απλά κείμενα) πρώτα και κυρίως από την αιτιατική, αργότερα δε και από τη γενική. Παραδείγματα: τοὺς παῖδας (αντί δοτικής: τοῖς παισί) χρήματα ἐδωρήσατο (Θεοφάνης), καὶ εἰπῆς τὸν βασιλέα (αντί δοτικής: τῷ βασιλεῖ) (Πορφυρογέννητος), ὁ οὖν Δαβὶδ τὴν ἑαυτοῦ χώραν οὐκ ἐδίδου τὸν βασιλέα (Πορφυρογέννητος), κακὴν βουλὴν τὸν ἔδωκαν (αντί δοτικής: τῷ ἔδωκαν) (Σπανέας), νά σε λείπῃ αἰσχύνη (αντί δοτικής: σοι λείπῃ), ἄν σε δώσῃ ὁ Θεὸς χάριτας εἰς τὸν κόσμον (αντί δοτικής: σοι δώσῃ) (Π. Διαθήκη), κρασὶν ψωμὶν μηδὲν τὸν δώσουν (αντί δοτικής: τῷ δώσουν) (Πρόδρομος).
Αυτή η εξέλιξη είναι, λοιπόν, χρονικά παλαιότερη και επικράτησε στο κωνσταντινοπολίτικο ιδίωμα και στα βόρεια ελληνικά ιδιώματα, ακολουθώντας μια γενικότερη τάση τής Ελληνικής να γενικεύσει στη σύνταξη των ρημάτων και των προθέσεων τη χρήση τής αιτιατικής στη θέση τής παλαιάς δοτικής αλλά –σε μεγάλη έκταση– και στη θέση τής παλαιάς γενικής. Αντίθετα, στα νότια ιδιώματα (νησιά, Πελοπόννησος) επικράτησε με τα ρήματα που σήμαιναν «δίνω», «λέγω» κ.τ.ό. η χρήση τής γενικής στη θέση τής παλαιάς δοτικής. Δοθέντος δε ότι η Κοινή Νέα Ελληνική –κατά τη δημιουργία τού νέου ελληνικού κράτους μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό– στηρίχτηκε κυρίως στο πελοποννησιακό και στα νησιωτικά ιδιώματα, γενικεύτηκε στην Κοινή η χρήση τής γενικής αντί τής αιτιατικής με αυτά τα ρήματα. Ας σημειωθεί ακόμη ότι σε άλλες σημασίες των ρημάτων αυτών και στην Κοινή Νέα Ελληνική τα ρήματα αυτά χρησιμοποιούνται και με αιτιατική (λέω = αποκαλώ, χαρακτηρίζω, π.χ. «σε λέω ψεύτη»∙ δίνω = μαρτυρώ, καταδίδω, π.χ. «Δεν ξέρει ποιος τον έδωσε και τον συνέλαβαν».
Συμπέρασμα. Η γλώσσα, από τη φύση της, έχει μια πολυμορφία που δεν πρέπει να χωρίζει τους ομιλητές, αλλά να τους οδηγεί να σκεφτούν ότι στην ανθρώπινη έκφραση, απόρροια τής ανθρώπινης σκέψης, δεν υπάρχει «γλωσσική μονοκρατορία», αλλά κυριαρχεί η διαφοροποίηση και η ποικιλία, πράγμα που είναι φανερό στις διαλέκτους και στα ιδώματα κάθε εθνικής γλώσσας αλλά και στην ομιλία όλων μας, η οποία διαφέρει από τον έναν στον άλλο, λόγω των επιλογών που κάνει ο καθένας στη γλώσσα, δημιουργώντας το προσωπικό του ύφος.
Δημοσίευση σχολίου